Υπάρχουν πολλές διαφορετικές οπτικές και προσεγγίσεις για το πώς ένας γονιός θα θέσει όρια στο παιδί του. Όλες στηρίζονται σε ένα θεωρητικό υπόβαθρο, στην κατεύθυνση της εκπαίδευσης του ψυχολόγου ή του σύμβουλου ψυχικής υγείας και στο προσωπικό σύστημα αξιών του. Μεγάλο ρόλο παίζει και ο τρόπος με τον οποίο ο κάθε ειδικός συνθέτει τα προηγούμενα και τα συνδυάζει με την εμπειρία του.
Πριν προχωρήσουμε σε κάποιες μικρές βοηθητικές οδηγίες, καλό είναι να ορίσουμε τι σημαίνει όριο.
Όριο είναι το σημείο αυτό που δείχνει τι επιτρέπεις και τι όχι να εισέλθει στον σωματικό, συναισθηματικό και ψυχικό σου χώρο. Είτε αναφερόμαστε σε κάποιο άτομο, είτε σε μια συμπεριφορά, είτε σε μια κατάσταση / συνθήκη.
Το όριο αναφέρεται σε μια εσωτερική κατάσταση, την οποία οι άνθρωποι την επικοινωνούμε με την ίδια μας την ύπαρξη. Είναι ακριβώς, όπως πολλές φορές λέω στο γραφείο, σαν τον φράχτη ή τις πόρτες που έχουμε στο σπίτι μας. Φαίνονται ξεκάθαρα δίχως προσπάθεια.
Όλοι έχουμε άκαμπτα και ευέλικτα όρια. Το πως τα εφαρμόζουμε εξαρτάται από τις συνθήκες και τους δικούς μας στόχους, σε μια δεδομένη στιγμή. Κάποιες φορές είμαστε διατεθειμένοι να τα διαφοροποιήσουμε λίγο ή πολύ και κάποιες άλλες όχι. Σε κάθε περίπτωση το να κινούμαστε μόνο στα άκρα είναι δυσλειτουργικό, με την έννοια ότι φέρνει πόνο.
Λόγοι που χρειάζονται τα όρια
- Δημιουργία ασφάλειας
- Διαχωρισμός από τους γύρω
- Αναλαμβάνω την ευθύνη του εαυτού μου
Στοιχεία που διαμορφώνουν τα όρια
- Το προσωπικό σύστημα αξιών
- Η οικογενειακή παράδοση
- Η πολιτιστική κουλτούρα
- Ιστορικά χρονική περίοδος
- Κοινωνικές συνθήκες
Γονέας & όρια
Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες και δυσκολίες των γονέων είναι ο τρόπος με τον οποίο να θέσουν όρια.
Πριν αποφασίσετε να θέσετε όρια, θα σας προέτρεπα να ρωτήσετε τον εαυτό σας…….
Ποιος είναι ο λόγος που θέλετε να βάλετε όρια στο παιδί σας;
Ο λόγος σχετίζεται με εσάς ή με εξωτερικούς παράγοντες;
Θέλετε να πετύχετε βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα αποτελέσματα;
Η μέχρι τώρα εμπειρία μου, μου έχει δείξει ότι τις περισσότερες φορές οι λόγοι που οι γονείς θέλουν να θέσουν όρια είναι είτε γιατί φοβούνται κάτι μελλοντικό, είτε επειδή αγχώνονται, είτε επειδή έτσι είναι το σωστό, είτε επειδή έτσι το έχουν διαβάσει, είτε γιατί το είπε η δασκάλα και πολλά άλλα. Όλα αυτά συνδέονται με αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις, ή είναι λόγοι που στηρίζονται σε εξωτερικούς παράγοντες. Κάθε τι που στηρίζεται σε αρνητικά συναισθήματα ή έξω από εμάς, δεν θα έχει θετικό αποτέλεσμα.
Να θέσει ο γονιός όρια που μπορεί να στηρίξει!!!
Πολλές φορές στο γραφείο, όταν έρχονται γονείς να ζητήσουν βοήθεια για να βάλουν όρια, τους λέω αν δεν μπορείτε να τα στηρίξετε καλύτερα μην προσπαθήσετε. Είναι προτιμότερο να περιμένετε λίγο, να αποφασίσετε τι ακριβώς μπορείτε να στηρίξετε και μετά να πάτε να το εφαρμόσετε.
Ο λόγος είναι ότι αυτό που επικοινωνείται στο παιδί είναι το συναίσθημα. Αν λοιπόν ο γονιός πάει να θέσει ένα όριο για το οποίο νιώθει άβολα ή άγχος ή φόβο, το παιδί θα λάβει ως μήνυμα το συναίσθημα και θα ανταποκριθεί αντίστοιχα.
Είτε θα ακολουθήσει το όριο, αλλά για μικρό χρονικό διάστημα, είτε δεν θα το ακολουθήσει καθόλου και θα έρθει σε ρήξη με τον γονιό.
Τα όρια να βασίζονται στις αξίες του γονιού!!!
Όπως ανέφερα και παραπάνω, οι προσωπικές αξίες είναι ένας από τους παράγοντες διαμόρφωσης των ορίων.
Είναι πολύ βασικό ο κάθε γονιός ν’ αναγνωρίσει το σύστημα αξιών του και να στηριχθεί πάνω σε αυτό για να θέσει όρια. Ο λόγος είναι ότι θα μπορέσει να τα υποστηρίξει καλύτερα και δεν θα δώσει στο παιδί αντιφατικό μήνυμα. Όλοι ζούμε και κάνουμε επιλογές μέσα από το σύστημα αξιών μας. Το παιδί το βλέπει αυτό και χωρίς να είναι συνειδητό, γνωρίζει τις αξίες και του γονιού και της οικογένειας. Δεν θα βοηθούσε λοιπόν άλλο να ζει ο γονιός και άλλο να θέλει να θέσει ως όριο. Γιατί τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από αυτό που ζουν.
Είναι εντυπωσιακή η απάντηση της κόρης (10 χρονών) μιας θεραπευόμενής μου, όταν η μαμά της προσπάθησε να την οριοθετήσει.
«Μαμά μην προσπαθείς να μου πεις τι θα κάνω, γιατί εμείς τα παιδιά κάνουμε αυτό που βλέπουμε από εσάς!!!»
Χρειάζεται ο γονιός να θυμάται τι αναμένουμε από κάθε ηλικιακή ομάδα.
Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο να έχουμε στο νου μας τι ν’ αναμένουμε από την κάθε ηλικία.
Οι γονείς πρέπει να δέχονται, για παράδειγμα, ότι «ένα καθαρό πουκάμισο σε ένα μέσο – φυσιολογικό παιδί δεν θα παραμείνει για πολύ καιρό, ότι το τρέξιμο και όχι το περπάτημα είναι ο φυσιολογικός τρόπος κίνησης, ότι τα δέντρα υπάρχουν μόνο και μόνο για να τα σκαρφαλώνει κανείς, ότι ένας καθρέφτης χρησιμεύει για να κάνουμε μπροστά του γκριμάτσες»
Και αυτό ο Ginott (εκπαιδευτικός, παιδοψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας συμβουλευτικών βιβλίων για γονείς) ορίζει συνοπτικά ως “αποδοχή της παιδικότητας του παιδιού».
[Απόσπασμα]
John Gottman “Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών”
Η πρόθεση που έχει ο γονιός σε σχέση με την οριοθέτηση, να είναι η εκπαίδευση του παιδιού και όχι ο έλεγχος
Ο κυριότερος ρόλος του γονιού είναι να εκπαιδεύσει το παιδί του ν’ ανακαλύψει και να καλλιεργήσει διάφορες δεξιότητες που θα του φανούν χρήσιμες στην επεξεργασία των εμπειριών που βιώνει ή θα βιώσει.
Όπως για παράδειγμα, πως δημιουργούμε ένα ασφαλές περιβάλλον, ή τι σημαίνει αναλαμβάνω τον εαυτό μου, με ποιον τρόπο διαχωρίζω τον εαυτό μου από τους άλλους και γιατί χρειάζεται, τι σημαίνει αναγνωρίζω τα συναισθήματά μου και πολλά άλλα.
Πολλές φορές όμως μέσα στην καθημερινότητα και το άγχος η οριοθέτηση μπερδεύεται με το να προστατέψει ο γονιός το παιδί του, ή με το να δείξει ποιος έχει τον έλεγχο. Και οι 2 αυτοί λόγοι συνδέονται με αρνητικά συναισθήματα, απέναντι στα οποία το παιδί θα κλειδώσει και τα αποτελέσματα της οριοθέτησης δεν θα είναι τα επιθυμητά.
Και να πετύχει ο γονιός τη θέσπιση ορίων, χρειάζεται να έχει απέναντί του ένα ανοιχτό συναισθηματικά παιδί. Αν δείτε την οριοθέτηση ως μια εκπαιδευτική διαδικασία, θα δώσετε στον εαυτό σας την ευκαιρία να γίνετε πιο δημιουργικοί και στην διαδικασία πιο διασκεδαστική. Μην ξεχνάτε ότι:
Ένας άνθρωπος είναι περισσότερο ανοιχτός προς την εκπαίδευση παρά στο δίδαγμα!
